De bezoekers van de BouwMachines Kennisdag zagen ze al rondrijden: miniatuurmodellen op waterstof. De modellen zijn gebouwd door studenten van diverse opleidingen Mobiele Werktuigen. Het initiatief hiervoor kwam van Tech in Motion (Tim), dat zo de scholen helpt om het onderwijs rond waterstoftechniek vorm te geven.
De technicus van de toekomst krijgt steeds vaker te maken met andere motoren dan diesel. Een van de nieuwe technieken is waterstof. De opleidingen Mobiele Werktuigen wilden daar dan ook graag iets mee gaan doen, maar hoe pak je dat op? Ook docenten hebben vaak nog niet de kennis in huis van deze nieuwe techniek. Practor en innovatiebegeleider Bert Jimmink organiseerde daarom vanuit Tech in Motion een waterstof-challenge voor de diverse scholen.
Het uitgangspunt was voor iedereen eenzelfde pakket met een brandstofcel, waterstofpatronen en een accu, in te bouwen in een zelf aan te schaffen schaalmodel 1:10 of 1:16. Het resultaat van deze eerste challenge waren vijf mobiele voertuigen op waterstof, die tijdens een gezamenlijke afsluitende dag op Industrie Park Kleefse Waard in Arnhem werden gepresenteerd aan de jury en de verschillende deelnemers.
Creatieve invulling
De challenge werd ondersteund met divers lesmateriaal en opdrachten, die samengesteld werden vanuit een werkgroep van Tim, scholen en bedrijven. Scholen waren vrij in hun invulling, vertelt Bert Jimmink van Tim. ‘Er waren scholen die het keuzedeel waterstof hiermee invulden; er waren ook scholen die alleen een voertuig bouwden. Het is maar net wat aansluit bij het lesprogramma en bij het al aanwezige kennisniveau. We hebben scholen alle ruimte gegeven hoe ze de lessen en de opdracht in wilden vullen. Dat mocht zo creatief mogelijk.’
Dat verschil in aanpak was ook in de resultaten te zien. Bij de afsluitende presentatie waren vier teams van drie scholen aanwezig. ‘Dan zie je dat sommige teams echt helemaal los gaan. Zo viel de schoffelmachine van Aeres Tech Abemec op doordat die voorzien was van een camera en autonoom rijdend was gemaakt. Dan moet je dus aan het programmeren. Daar hebben de studenten zelf hulp bij gezocht. Ook dat is een belangrijk leerdoel bij zo’n challenge. Je moet je netwerk gaan bouwen en inschakelen.’
Ruimte nodig
Aventus uit Apeldoorn bouwde een tractor om naar waterstof. Het bleek lastig om de tractor om te bouwen door het gebrek aan ruimte. De waterstofstacks werden daarom ingebouwd in de kipper erachter. Volgens de jury komt dat overeen met de praktijk, waar een tractor eveneens een van de lastigste om te bouwen machines blijkt te zijn.
Een tweede team van Aventus bouwde een maïskneuzer. Het SOMA College uit Harderwijk bouwde een dozer van Caterpillar om. Het Friesland College koos voor een combine, terwijl Yuverta Houten een Volvo knikdumper onderhanden nam. Deze laatste twee konden echter niet aanwezig zijn bij de afsluitende presentatie.
Bedrijfsbezoeken
De waterstof-challenge was in september 2021 van start gegaan met een gezamenlijke aftrap. Daar gaven diverse bedrijven workshops en presentaties over waterstof, waaronder Toyota Material Handling en een bouwer van waterstoftankstations. Ook op de afsluitende dag brachten de studenten bezoeken aan diverse bedrijven die actief zijn met waterstof. Juist daarom ook waren ze te gast op het Industrie Park Kleefse Waard in Arnhem, waar diverse bedrijven gevestigd zijn die bezig zijn met innovatieve energietechniek. Een daarvan is H2trac, dat aan het einde van deze dag zijn innovatieve tractor presenteerde.
TECH IN MOTION: 100 % DEKKING
Tech in Motion is in 2017 gestart, vanuit een samenwerkingsverband van onder meer Fedecom, BMWT en Bouwend Nederland (Komat). Bij de start deden drie onderwijsorganisaties mee aan Tim, maar inmiddels is dat met dertien mbo-opleiders gegroeid naar 100 procent landelijke dekking. Doel van Tim is meer instroom van studenten in de sector van de Mobiele Werktuigen, maar ook de doorstroom naar hogere opleidingen, de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en het op peil houden van de vakkennis van docenten. Om meer instroom te krijgen, zet Tim campagnes op en organiseert ze onder meer activiteiten op beurzen van brancheorganisaties.
Paul van Ham van H2Trac was ook een van de juryleden die de omgebouwde modellen beoordeelde. Hij deed dat samen met Jan Bredenoord van Bredenoord Aggregaten. Die gaf aan dat zijn bedrijf al in 2009 een aggregaat op waterstof bouwde, maar toen zijn tijd te ver vooruit was. Inmiddels is er een nieuwe versie en is er de uitdaging om naar groene waterstof te gaan.
Award
De jury prees de diverse bouwers om hun verschillende inspanningen, van de zelfsturende schoffelmachine van Aeres Tech tot de hard en strak rijdende hakselaar van Aventus. Besloten werd dan ook dat er geen nummer 1 werd aangewezen, maar dat alle deelnemende teams een trofee kregen. De waterstofchallenge gaat zeker een vervolg krijgen, zegt Bert Jimmink. Meerdere scholen hebben aangegeven alsnog te willen aanhaken en er zijn ook weer nieuwe lichtingen studenten die kennis mogen maken met deze techniek. De vorm van een challenge met theorie en praktijk blijkt bij te dragen aan kennisvermeerdering binnen het onderwijs, maar ook te enthousiasmeren. Jimmink denkt er zelfs over om bijvoorbeeld machines op de grootte van zitmaaiers om te bouwen naar waterstof. ‘Dan komt er nog wel wat meer bij kijken, want dan moet je ook rekening houden met veiligheid en vergunningen en dergelijke.’
INNOVATIEVE TRACTOR OP WATERSTOF
H2Trac heeft de tractor compleet opnieuw uitgevonden. Bijzonder aan de tractor met de naam EOX is vooral de grote spoorbreedte. Die bedraagt maximaal 3,20 meter. Omdat dat te breed is voor het rijden over de openbare weg, kunnen de wielen inschuiven naar 2,25 m.
De grote spoorbreedte past bij moderne landbouw. Daar wordt gewerkt met vaste rijpaden over de akkers, waardoor zo min mogelijk grond wordt vastgereden. De machines worden middels gps over de rijpaden geleid. Daarvoor is wel een exacte sturing nodig. Die vindt H2Trac in elektromotoren op alle vier de wielen.
De tractor is voorzien van accupakketten. Maar omdat boeren op het land werken ver van een laadpunt, is er ook een range extender nodig. Dat kan in de vorm van een dieselmotor, maar de waterstofversie komt er na de zomer ook aan. Probleem is daarbij vooral de positionering van de tanks. Bij de huidige gangbare druk is een 200-liter tank nodig voor 5 kg waterstof, terwijl de tractor 40 tot 50 kg per dag nodig heeft. De EOX heeft wel de ruimte om die tanks achterop te bouwen, maar dat gaat ten koste van het zicht naar achteren.
De eerste EOX op waterstof is bestemd voor een stadsboerderij in Almere. Dit is een groot modern bedrijf met diverse takken van landbouw, dat ook zijn eigen waterstof zal opwekken.
H2Trac mikt met de full-electric en de waterstofversie ook op de infrasector, waar de vraag naar emissieloos werken steeds groter wordt
