Op nieuwe graafmachines kunnen verschillende fabrikanten een automatische machinebesturing leveren. Maar wat als je bestaande machine technisch nog goed is, en je toch met de nieuwste techniek wilt werken? Achteraf opbouwen is dan een optie. Martens en Van Oord liet een graafautomaat opbouwen op zijn bestaande Cat 336E van bouwjaar 2012. In de natuurbouw biedt 3D-machinebesturing plussen door in één slag op de gewenste diepte af te werken.
Lees verder
Waterschap Vallei en Veluwe laat tussen Veenendaal, Rhenen, Ede en Wageningen zo'n 286 hectare landbouwgrond afgraven waardoor een nieuw natuurgebied ontstaat. Via verschillende fietspaden kunnen fietsers en wandelaars het project mooi volgen. Een indrukwekkend aantal graafmachines en bulldozers van hoofdaannemer Martens en Van Oord siert het landschap.
Het werk loopt bijna één jaar voor op schema
Mede dankzij het droge voorjaar en zomer loopt het werk bijna een jaar vóór op schema. De aannemer zet qua aantallen materieel dan ook fors in en daarbij rijden er ook nog talloze dumpercombinaties van onderaannemers over de grote stalen rijplaten.
De afgegraven grond gaat richting boeren in de omgeving die er hun land mee mogen ophogen. Het natuurgebied komt door de plagwerkzaamheden juist iets lager te liggen. De schralere ondergrond zal vernatten en die combinatie moet straks bijzondere planten de kans geven.
Niet dieper graven dan het bestek en nooit over het afgeplagde deel rijden
Dit soort natuurbouw is omgeven met extra eisen vanuit ecologisch oogpunt. Twee gouden regels: niet dieper graven dan het bestek en nooit over het afgeplagde deel rijden. Dat moet onaangeroerd blijven.
Marco van den Kieboom is Teamleider Peil & Meetdienst bij Martens en Van Oord. ‘Omdat we alleen de toplaag ontgraven bestaat dit werk alleen uit afwerken. Omdat je maar 30 centimeter moet afgraven, doe je veel vierkante meters per dag. Je zit continu aan het model. Een machinist moet dus de hele dag scherp zijn om exact op diepte te werken. De afwerkslag moet in één keer goed zijn.’
De automaat ondersteunt de machinist
Juist om deze reden was dit werk voor Martens en Van Oord een uitgelezen kans om te testen met de graafautomaat. Deze automatiseert de afwerkslag en ondersteunt de machinist hierin.
Van den Kieboom: ‘Op het moment dat de machinist de stick naar zich toehaalt, drukt hij met zijn duim op een extra schakelaar op de linker joystick. Dat activeert de automaat die vervolgens de hef- en bakcilinder automatisch aanstuurt om zodoende de juiste diepte volgens het 3D-profiel aan te houden.’
Veel meer doorrekenen op basis van de sensoren op de giek.
Van Martens en Van Oord is bekend dat ze lang ervaring hebben in het werken met 3D-gps in combinatie met automatische besturing. De wens om ook een graafmachine hiermee uit te rusten werd volgens Van den Kieboom al een jaar of tien geleden uitgesproken. Toch bleek het telkens lastig om de slag naar de praktijk te maken.
Van den Kieboom: ‘Bij een bulldozer zitten de gps-bollen op het blad, de computer hoeft dan maar één cilinder aan te sturen om te corrigeren. Dat werkt al lang goed. Op de graafmachine zitten de ontvangers achter op de machine en moet het systeem veel meer doorrekenen op basis van de sensoren op de giek. Dat was altijd de grootste uitdaging, met de nieuwe controlbox en sensoren is dat gelukt.’
De nieuwste positiesensoren op de giek en een aangepast ventielenblok
Om praktijkervaring op te doen heeft Trimble-importeur Sitech de Cat 336E voor Martens en Van Oord opgebouwd met een demo-set van het Earthworks-systeem, inclusief de nieuwste positiesensoren op de giek en een aangepast ventielenblok. Dat was twee dagen werk, waarbij het bestaande Trimble 3D-gps-systeem volledig is vervangen door Trimble Earthworks met nieuwe GS520-sensoren en nieuwe bekabeling.
Overstappen naar een graafautomaat: altijd een verbetering
Sitech levert deze zogenoemde ‘automaat-kits' voor verschillende merken en types graafmachines. Sinds april 2019 draait de Cat van Martens en Van Oord ermee in praktijk. Voor de aannemer is het een praktijktest, die moet uitwijzen of de graafautomaat iets toevoegt.
Van den Kieboom: ‘Als je overstapt van op het zicht werken naar een graafautomaat, dan kan dat eigenlijk niet mis. Dat is altijd een verbetering. Maar bij Martens en Van Oord werken wij al lang met 3D-gps en dan ligt dat anders. Wij zijn best kritisch over het functioneren van een automaat. Maar vanaf dag 1 werkt het goed. Er is na het opbouwen geen monteur meer bij geweest. Dat stemt dan ook positief om er écht mee aan de slag te gaan.’
Gemiddeld genomen een hogere productie
Van den Kieboom: ‘We hebben de automaat een aantal dagen wel gebruikt, dan weer enkele dagen niet. Dit om verschillen in productie te kunnen zien. Dat blijft een beetje lastig vergelijken omdat de omstandigheden elke dag net anders zijn, maar gemiddeld genomen ligt de productie met automaat hoger dan zonder. Dus daar zijn we positief over.’
Ook machinist Stijn is tevreden, zo laat hij weten. ‘De automaat werkt strak, ook als je tegelijk zwenkt bijvoorbeeld. Ik merk dat ik veel relaxter in m'n kraan zit en aan het eind van de dag minder vermoeid ben.’
Op de dag van ons bezoek springt de machinist tijdelijk bij op een ander project en staat zijn graafmachine daarom even stil. Van den Kieboom: ‘Je ziet wel dat het einde en begin van de slag rekentechnisch nog het moeilijkst is. Dat is bij handbediening ook zo, dus de productieve afwerkslag is vergelijkbaar. Het systeem werkt het mooist als je vlot werkt, dus niet te langzaam beweegt.’
Testen op graafmachine met longreach-giek
Nu de graafautomaat goed werkt op de rupsgraafmachine met standaard giek, denkt Martens en Van Oord na over de volgende stap: testen met het systeem op een graafmachine met longreach-giek.
Van den Kieboom: ‘Met een lange giek is de slag veel groter en sneller, dat vergt nog weer meer rekenkracht. We wilden dit eerst zien op een machine met standaard giek, maar het vertrouwen is goed. Straks willen we kijken hoe het werkt met een 17-meter longreach-giek.’
Zowel vanuit Sitech als vanuit de aannemer is het een test om verder te komen met automaatfuncties. ‘Uiteindelijk is dit de toekomst waar we ook naartoe willen. Hoe meer je moet afwerken op een project, hoe meer een automaat in beeld komt. Of bijvoorbeeld in werken met juist grote hoogteverschillen, bij taluds waar je van je af moet werken of slechter zicht hebt. 3D-gps werkt dan al mooi natuurlijk, maar dit is dan weer een stap extra.’
