80% minder graafschades met MapXact grondscanner
Grondradar beperkt graafschades
Bijna vier jaar nadat BouwMachines voor het eerst aandacht besteedde aan de grondscanner van MapXact, ziet het apparaat er totaal anders uit. Bovendien heeft het bedrijf de focus verlegd van verhuur van grondscanners naar CROW500 dienstverlening. Dit is waarom.
Lees verder
‘Over twee jaar verwachten MapXact, Gasunie en Liander een grondradarscanner voor de professionele markt te introduceren.’ Zo eindigde in oktober 2017 het artikel over de grondscanner van MapXact, een dochteronderneming van VolkerWessels. Het doel - graafschades zoveel mogelijk beperken - is onveranderd, maar het aantal actieve grondscanners bleef tot dusver steken op 30 stuks waarvan 10 in de verhuur. Er werd zelfs serieus overwogen om te stoppen met de grondradar. Maar het bedrijf verlegde de focus naar dienstverlening met de grondscanners én van ‘bepalen wát er precies ligt naar bepalen dát er iets ligt’. Inmiddels is het aantal medewerkers in tien maanden tijd gegroeid van 18 naar 32 en zullen er medio 2021 zelfs 40 fte’s op de loonlijst staan.
Doel onveranderd: graafschades beperken
Ondanks de verlegging van de focus is het doel van MapXact onveranderd: het bedrijf wil graafschades zoveel mogelijk beperken. Dat is ook nodig, want in 2020 is het aantal graafschades met ruim 10% toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor. Er was sprake van 45.102 schades bij 768.790 graafbewegingen.
Dat is ruim 7% meer dan in 2019. Goed voor een directe kostenpost van 38,4 miljoen euro, volgens Agentschap Telecom.
Zij geeft ook aan dat 30% (15.000) van de graafschades is veroorzaakt door onzorgvuldig graven door de grondroerder. Precies wat MapXact zoveel mogelijk wil en kan voorkomen met hun grondscanner. De inzet ervan moet leiden tot 80% minder graafschades, aldus het bedrijf. ‘Maar, het kostenplaatje speelt ook een rol. Opdrachtgevers zoals gemeentes en KPN bepalen zelf of ze ons of één van de andere gebruikers van onze grondradar willen inschakelen of fysieke proefsleuven willen laten graven’, zegt Johan Brinkers, projectleider bij MapXact.
CROW500 als startpunt
Gerben Roseboom is algemeen directeur van MapXact. Hij geeft aan dat de CROW500, de nationale richtlijn waarin staat wat een zorgvuldig graafproces voor alle ketenpartners inhoudt, de basis vormt voor de nieuwe aanpak van zijn bedrijf. ‘De richtlijn was op 1 januari 2017 al verplicht bij grondroering en sinds 1 juli 2021 controleert Agentschap Telecom op het gebruik van CROW500. Vanaf 1 januari 2022 wordt gehandhaafd”, zegt Roseboom.
De aard van de dienstverlening van MapXact is ondertussen verschoven van enkel grond scannen naar een digitale risico-inventarisatie in een GIS-applicatie op basis van KLIC-informatie én grond scannen op locaties met een hoog risico. Roseboom: ‘De digitale risico-inventarisatie en de risicoscore die daaruit volgt, gebeuren per vierkante meter en zijn het product van “kans maal effect”. Zo geeft het slaan van een damwand een heel andere risicoscore dan het ingraven van glasvezelkabels.’
Risico’s in stoplichtkleuren
De risicoscore is gebaseerd op onder andere KLIC-informatie, projecttype, schades uit het verleden en bovengrondse objecten. De score wordt aangegeven in stoplichtkleuren. Elke vierkante meter in het doelgebied kleurt groen, oranje of rood. Na aanklikken van een vierkante meter kun je ook zien wát het risico precies is. De volgende stap is het inladen van het ontwerp van - in dit geval - glasvezelkabels en -huisaansluitingen. Die zijn in dit voorbeeld lichtblauw gekleurd. Dit kan aanleiding geven tot een andere risicoscore, bijvoorbeeld omdat glasvezelkabels elektriciteitskabels kruisen. De GIS-applicatie bepaalt vervolgens risicovolle punten, opnieuw in drie verschillende risicoscores. Hiermee eindigt de digitale voorbereiding.
Vervolgens wordt elk risicovol punt gescand met de grondscanner. MapXact noemt dit met een mooi woord “digitale proefsleuven maken”. ‘Het maken van een digitale proefsleuf is voordeliger en veel sneller dan het maken van een fysieke. Daarnaast hoeft geen vergunning te worden aangevraagd en voorkomt het overlast in de omgeving’, geeft Roseboom aan.
Tracé soms wijzigen
Na de risico-inventarisatie gaat één van de dertig grondscanners ter plaatse voor het scannen van de risicovolle punten, in ons geval in de Arnhemse wijk Geitenkamp. Daar werd recent gescand. ‘De interpretatie van de radarbeelden, die enigszins vergelijkbaar zijn met een echo van een ongeboren kind, is nu nog mensenwerk en kan per persoon verschillen’, zegt scanner Cees Vastenhout. Johan Brinkers: ‘Met behulp van kunstmatige intelligentie en machine learning hopen we dat binnenkort te automatiseren.’
Doordat Vastenhout op zijn tablet en smartphone dezelfde GIS-applicatie, risicoscores en risicovolle punten ziet, weet hij precies waar hij moet scannen. Door die informatie te combineren met visuele waarnemingen kan hij bovendien adviseren om een beoogde persing van glasvezelskabels onder een weg te verplaatsen of om een andere grondroermethode toe te passen. ‘Zoals hier bijvoorbeeld, waar het asfalt recent al gefreesd is voor het vernieuwen van een waterleiding. En soms is er geen ruimte voor een persing terwijl dat even verderop wel het geval is.’ Op zijn smartphone kan hij bovendien risicoscores aanpassen, verlagen en verhogen.
Graafadvies via verkeersborden
De digitale proefsleuf dient als input voor fysieke proefsleuven en voor graafadvies. ‘We noemen dit bewust een advies en geen instructie’, zegt Roseboom. ‘Om dat kracht bij te zetten werken we met waarschuwingsborden vergelijkbaar met verkeersborden. De uitvoerders van opdrachtgevers die met onze applicatie werken, kunnen de borden real-time zien op hun smartphone of tablet.’ Volgens Gerben Roseboom is de MapXact grondscanner met de GIS-applicatie ‘het meest complete en betrouwbare risicogrid op de markt’.
Tekst: René Koerhuis Foto’s: Ronald Hissink, René Koerhuis, MapXact
