Lees verder
De opmars van digitale techniek in grondverzet- en landbouwmachines verloopt in een duizelingwekkend tempo. Voor opleidingen is het een hele klus om deze ontwikkeling bij te benen. BouwMachines haastte zich terug naar de schoolbanken voor een update.
Rudie ter Schure is docent Mobiele Werktuigen op het Friesland College in Heerenveen. Daar werken studenten vooral met landbouwmechanisatievoertuigen. ‘De ontwikkeling van de digitale technologie in de landbouw en het grondverzet ontlopen elkaar niet veel’, zegt Ter Schure.
‘Tractoren, combines en ander landbouwvoertuigen hebben tegenwoordig ook veel software aan boord. De tijd dat je daar met alleen een gereedschapskist alles kon repareren, is al jaren voorbij. Onze leerlingen hebben op niveau 3 en 4 al te maken met gps en 3D-technologie.’
Leasen
Om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied leaset het Friesland College een aantal landbouwmachines bij verschillende fabrikanten. ‘Vroeger kochten we die, maar omdat het nu zo snel gaat, ruilen we ze na een tijdje in voor nieuwe uitvoeringen. Ook de uitleesapparatuur komt van verschillende merken. Bij kleine updates krijgen de werkplaatsassistenten tekst en uitleg om die vervolgens door te geven aan de docenten. Bij een grote update komt er iemand van de fabrikant bij ons op school langs om de docenten bij te praten en een demonstratie te geven. En als er hele grote veranderingen zijn worden er cursusdagen gepland voor het hele team.’
Ter Schure benadrukt dat zijn studenten behalve de software ook de hardware in de vingers moeten hebben. ‘Een laptop helpt de monteur, maar je moet wel de onderliggende techniek begrijpen.’
Kruisbestuiving
Het SOMA College in Harderwijk is van oudsher hét adres voor een opleiding tot machinist of monteur in de infrasector. De school werd opgericht naar aanleiding van de watersnoodramp in 1953 en komt voort uit de vraag vanuit het bedrijfsleven naar machinisten en monteurs. Die kruisbestuiving tussen het onderwijs en de infrasector heeft de laatste jaren vaste vorm gekregen in het platform TIM (Tech in Motion).
Dit kenniscentrum voor mobiele technologie en informatie is een samenwerkingsverband tussen de opleidingen en de sector, waarbinnen het SOMA College de infratak vertegenwoordigt en ook het Friesland College een actieve rol speelt. TIM draagt zorg voor het uitwisselen van kennis en materieel, en voor het maken van lesmateriaal.
De boer op
Docent Martin van den Berg van het SOMA College benadrukt het belang van een proactieve houding van de opleidingen. ‘Scholen moeten zelf de boer opgaan en niet achter de deur blijven zitten. Wat wil het bedrijfsleven van ons, wat kunnen we zelf doen? Daar gaat het om.’
Een van de speerpunten van TIM is de weg naar een volledig emissieloze sector, die in 2030 bereikt moet zijn. ‘Vanuit het SOMA College zijn we volop bezig met de overstap naar alternatieve aandrijvingen en brandstoffen zoals waterstof. Dat doen we onder andere in samenwerking met de TU, andere scholen en het bedrijfsleven. Wij werken eraan de transitie naar de nieuwe manier van aandrijven zo tastbaar mogelijk te maken. We willen mensen meenemen in die route en bedrijven laten zien dat we aan de weg timmeren.’
Vertaalslag
In de praktijk betekent dit dat opleidingen niet alleen moeten bijblijven met de technologische ontwikkelingen, maar ook proberen om ze een stapje voor te blijven. Patrick Vuijk Noorland is ook docent op het SOMA College en benadrukt het belang van een nauwe samenwerking met het bedrijfsleven.
‘Wij krijgen heel veel vrijheid om te bepalen wat wel en niet belangrijk is’, zegt Vuijk Noorland. ‘De managers van de fabrikanten kunnen niet altijd goed beoordelen wat wel en niet relevant is voor een opleiding. Die vertaalslag naar het onderwijs maken wij als docenten zelf. Dat kan een cursus zijn, een gastles van een monteur of iets heel anders. Als een docent bijvoorbeeld een paar dagen wil meelopen in de werkplaats van een dealer, dan wordt gekeken of daar tijd voor kan worden vrijgemaakt. Die praktijkkennis is essentieel voor de opleiding.
Klaar voor de toekomst
Het streven is om studenten af te leveren die niet alleen klaar zijn voor de huidige markt, maar ook voor de toekomst. ‘Studenten moeten weten wat ze kunnen verwachten. Daarom is het ook zo belangrijk dat wij, mede door projecten als TIM, heel nauw samenwerken met de sector.’
De bereidheid daarvoor is groot binnen de infrasector, merkt Vuijk Noorland. ‘Van oudsher was de behoefte bij de fabrikanten om kennis te delen met de concurrent niet erg aanwezig maar dat is de laatste decennia erg veranderd. Iedereen heeft behoefte aan goed en breed opgeleide monteurs. De merkspecifieke kennis wordt dan in het bedrijf opgedaan.’
In en uit elkaar
Om die reden is ook in Harderwijk een indrukwekkend machinepark te vinden, dat vrijwel volledig geleaset is. ‘Een jaar of acht geleden waren de meeste machines nog van onszelf. Tegenwoordig ruilen we ze na drie jaar in. In de tussentijd mogen we er alles aan doen, zolang hij maar in originele staat terugkomt. Sommige machines hebben nauwelijks gedraaid maar zijn wel tientallen keren in en uit elkaar gehaald.’
Vaak gebeurt het dat studenten in Harderwijk al de kiem voor hun latere werkgever leggen. ‘Je leert tijdens je studie alle merken kennen en wij zien dat onze studenten vaak affiniteit met een bepaald merk gaan ontwikkelen. Niet zelden komen ze na hun studie bij dat betreffende merk terecht.’
-1700x133_w850_h566_1.jpg)
-1700x1133_w850_h566_1.jpg)
Wisselwerking
Dat een vakopleiding als Landbouwmechanisatie of Monteur Mobiele Werktuigen zich afspeelt in een snel veranderend vakgebied brengt uitdagingen met zich mee, erkennen Ter Schure en Vuijk Noorland, maar het is geen kwestie van achter de actualiteit aanhollen.
‘Er is een wisselwerking tussen de sector en het onderwijs’, zegt Vuijk Noorland. ‘Fabrikanten willen enerzijds alle kennis in eigen huis houden om de concurrentie niet wijzer te maken dan ze is, maar ze hebben ook allemaal goed opgeleide monteurs nodig en die kunnen ze alleen krijgen door zelf mee te werken aan het onderwijs.’
Andere accenten
Een voorbeeld van die wisselwerking tussen onderwijs en het bedrijfsleven is te vinden in Hoorn. Daar zit al ruim zestig jaar de firma Snijder, gespecialiseerd in de verhuur van grondverzetmachines en de daarbij behorende technische dienstverlening. Snijder bouwt ook zelf veel machines op maat voor klanten met speciale wensen. Bas Jonker werkt er als engineer hydraulica en elektronica en wordt daarnaast als extern examinator ingehuurd door het SOMA College.
Volgens hem heeft de toenemende digitalisering in zijn vakgebied niet geleid tot een wezenlijke verandering van het vak zoals dat op het SOMA College en andere vakopleidingen wordt gegeven. Het accent is wél verlegd.
-1700x1133_w850_h566_1.jpg)
Overweldigd
Jonker: ‘Vijftien jaar geleden was bij een willekeurige machine de hydraulica het belangrijkst, nu is dat de elektronica. Toen had je te maken met hendels en slangen, nu zijn het knoppen en kabels. Maar alle nieuwe functies die hedendaagse grondverzet- en landbouwmachines hebben, zijn uiteindelijk ook maar elektronica. Ik kan me voorstellen dat je als monteur in opleiding overweldigd wordt door de enorme hoeveelheid sensoren die je aantreft, maar in feite werkt de elektronica die erbij is gekomen volgens hetzelfde principe als het elektronische gaspedaal dat je vijftien jaar geleden ook al op een graafmachine tegenkwam. De machines lijken daardoor heel anders, maar in de basis zijn ze hetzelfde. Het is voor docenten een hele klus om alle ontwikkelingen bij te benen, want het is veel meer geworden, maar niet wezenlijk anders.’
