Lees verder
Bij het Helmondse bedrijf DENS (Dutch Energy Solutions) werken ze al een paar jaar aan een technologie die de barrières voor opslag en transport van waterstof moet overwinnen. Het door hen ontwikkelde aggregaat op basis van de waterstofdrager hydrozine, of mierenzuur, is inmiddels getest en klaar voor de marktintroductie. Een miljoeneninvestering zorgt voor de rest van de opschaling.
Het hoofdkwartier van DENS op de Automotive Campus in Helmond is een interessante mix van nieuwe en traditionele techniek. In het voormalige ketelhuis van de Campus zijn zowel het verleden als de toekomst zichtbaar. Aan de ene kant van de smetteloze productieafdeling van DENS is de Research & Development-afdeling. Een paar meter verderop is de draaierij, waar een stel draaibanken staan die ouder zijn dan de meeste DENS-werknemers.
Sinds het bedrijf in 2018 werd opgericht is het hard gegaan met DENS. Oprichters Max Aerts en Tijn Swinkels hebben met hun start-up al vanaf het begin in de belangstelling gestaan van de bouwsector, die naarstig op zoek is naar oplossingen voor de energietransitie. Diverse subsidies en investeringen hielpen DENS op weg. De grote klapper kwam eind oktober 2021, toen DENS bekendmaakte dat Koolen Industries en de Rabobank voor miljoenen hebben geïnvesteerd in het bedrijf van Aerts en Swinkels.
Stroomversnelling dankzij investeerders
'Dit is geweldig nieuws', reageert Aerts. 'Deze investering biedt ons de mogelijkheid om verder te gaan met twee van onze pijlers voor de toekomst: het 100 kW-aggregaat en de mobiele toepassing daarvan.' Om welk bedrag het precies gaat, houdt Aerts liever voor zich, maar de pas 30-jarige ondernemer wil wel vertellen dat het gaat om ‘meerdere miljoenen’.
'We waren al een tijdje in gesprek met deze investeerders. Vanaf het moment dat wij met DENS zijn begonnen met de ontwikkeling van een emissievrij aggregaat, zijn de reacties positief geweest'. Ook buiten de bouw- en infrasector ziet Aerts tal van mogelijkheden voor DENS. 'Op festivals staan altijd zware dieselaggregaten te draaien om alles en iedereen van stroom te voorzien. Dat is een ideale toepassing voor onze hydrozine-techniek. Denk ook aan wat het voor zo’n festival betekent als het kan zeggen dat het 100 procent klimaatneutrale energie gebruikt.'
Een kant-en-klaar product
Eerst maar de huidige stand van zaken. Die is zichtbaar naast het pand van DENS, waar Aerts een zeecontainer ontgrendelt om het hart van het hydrozine-aggregaat te tonen. Het aggregaat is uitvoering getest en klaar voor productie, het bedieningspaneel oogt allerminst als een prototype. 'We zijn nu in de fase waarin we een kant-en-klaar product hebben dat klaar is voor serieproductie', vertelt Aerts.
'Omdat we nu eenmaal met nieuwe technologie bezig zijn, ontwikkelen en maken we de meeste onderdelen in eigen huis. Dat kost tijd en geld, maar het is op dit moment de enige manier om vooruit te komen. In de toekomst gaan we natuurlijk veel meer uitbesteden, zodat we niet elke koppeling zelf op de draaibank hoeven te maken.'
20 kW opwekken per uur
De DENS X2, zoals het aggregaat heet, kan 20 kW aan energie per uur opwekken. Daarvoor gebruikt het tussen de 35 en veertig liter hydrozine per uur (zie kader). De eerste modellen zijn verkocht aan Heijmans, TBI, F&L Powerrental en Fulltank 'We zien een enorme belangstelling, de volgende serie is al nagenoeg uitverkocht' aldus Anke Prinssen van DENS.
Tot op heden heeft DENS zich vooral geconcentreerd op deze stationaire toepassing. De gedachte daarachter laat goed zien hoe snel de ontwikkeling van zowel de techniek in het algemeen, als die van DENS zelf, is gegaan. De uitgangsgedachte achter emissievrij bouwen was lang dat machines tot circa acht ton in de toekomst elektrisch zullen worden. Een vervuilend dieselaggregaat op de bouwplaats is daarvoor uiteraard geen duurzame oplossing. Inmiddels kan DENS dus een aggregaat leveren dat op hydrozine draait om deze kleinere en middelgrote machines mee op te laden.
Financiële armslag
Tegelijkertijd wordt er ook op andere plekken gewerkt aan waterstof als energiebron. Bouwbedrijf Mourik presenteerde begin oktober 2021 een 30-tons rupsgraafmachine met een brandstofcel op waterstof. Die waterstof zit in flessen van 16 kilo onder een druk van 300 bar. Maar de opslag en het transport van waterstof is duur en niet zonder risico’s. 'Met hydrozine als brandstof kunnen wij op elke plaats zelf waterstof produceren', zegt Aerts. 'Nu we financiële armslag hebben, kunnen we verder gaan met onze mobiele toepassing, die we rechtstreeks op een zware machine kunnen bouwen.'
Aerts ziet geen beperkingen voor deze mobiele toepassing. 'De stationaire DENS X2 is gebouwd met de afmeting van een zeecontainer, om praktische redenen. De interne tank van maar liefst 6.000 liter zorgt er niet alleen voor dat langere tijd gewerkt kan worden op één volle tank, maar reduceert ook de vervoersbewegingen. Een aggregaat zal nodig blijven op een bouwplaats, je hebt namelijk lang niet altijd een toereikende netaansluiting tot je beschikking, maar wel een energiebehoefte voor bijvoorbeeld het ketenpark, verlichting of het laden van geëlektrificeerd materieel.
Wat is mierenzuur?
Mierenzuur of hydrozine, met als scheikundige benaming HCOOH, wordt gemaakt uit water, koolstofdioxide en (duurzame) stroom en wordt al op grote schaal gebruikt in voedingsmiddelen en diervoeders. Het komt overeen met het zuur dat mieren, wespen, bijen en brandnetels afscheiden, maar aan de productie ervan komen geen dieren te pas.
Hydrozine kan, in tegenstelling tot waterstof, in conventionele kunststof of rvs-tanks worden opgeslagen. Het gebruik lijkt hierdoor veel op dat van conventionele brandstoffen als diesel of benzine. De hydrozine wordt in het aggregaat terug omgezet naar waterstof en vervolgens in elektriciteit door een conventionele brandstofcel. Op deze manier kan waterstof op een gebruiksvriendelijke en veilige manier worden toegepast als emissieloze en duurzame energiebron.
Hoe milieuvriendelijk het mierenzuur precies is, hangt af van hoe je het maakt. Nu gebruikt DENS groen mierenzuur, geproduceerd op basis van groengas, gecreëerd uit afvalstromen van biomassa. De productie van hydrozine is minder efficiënt dan die van waterstof, echter elke stap na productie is goedkoper en handiger, omdat het simpel kan worden vervoerd en opgeslagen.
260 Giants laden met één aggregaat
‘Met de energie-inhoud van één DENS X2-aggregaat kunnen 260 G2200E X-TRA graafmachines van Tobroco-Giant geladen worden', vertelt Aerts. ‘Zware machines die nu nog een dieselmotor hebben, maar waarvoor batterijtechnologie geen oplossing is, kunnen in de toekomst door onze mobiele toepassing worden aangedreven en ter plaatse veilig en eenvoudig worden bijgetankt.'
Aerts denkt daarbij niet alleen aan de bouw- en infrasector. 'Ook boeren, mijnwerkers en anderen kunnen hun door diesel aangedreven voertuigen en apparatuur vervangen door CO2-neutrale oplossingen, zelfs als ze ver verwijderd zijn van het elektriciteitsnetwerk of juist in steden waar het netwerk mogelijk niet genoeg capaciteit heeft voor grote projecten.'
Tekst: Mischa Bijenhof: foto’s Bert Jansen
