Circulair slopen
Ketensamenwerking is het sleutelwoord
Voor de bouw is een belangrijke rol weggelegd om de doelstelling Nederland circulair in 2050 te realiseren. Circulair bouwen vraagt om circulair slopen. Wat vergt circulair slopen in vergelijking met traditioneel slopen? En is het echt de toekomst?
Lees verder
Wat is circulair slopen?
Om een circulaire economie te realiseren is hoogwaardig hergebruik van bouw- en sloopafval noodzakelijk. Bij circulair slopen draait het om het ‘oogsten’ van materialen uit een slooppand, om deze vervolgens zo hoogwaardig mogelijk weer in te zetten. Door slim te slopen of te demonteren kunnen sloopbedrijven hele bouwdelen uit een slooppand halen, zodat deze minstens gelijkwaardig hergebruikt kunnen worden.
‘Cradle to cradle’ (wieg tot wieg) is de meest hoogwaardige vorm van hergebruik. Alle gebruikte materialen worden dan na hun leven in het ene product, nuttig ingezet in een ander product. Dit zonder dat er sprake is van kwaliteitsverlies en zonder dat er alsnog restproducten gestort moeten worden.
Door circulair te slopen gaan geen kostbare materialen verloren. Er wordt zodanig gesloopt, ontmanteld en gedemonteerd dat de materialen die vrijkomen in andere projecten weer hoogwaardig kunnen worden ingezet. ‘Als je circulair bouwen zegt, kun je niet om de slopersbranche heen’, stelt Veras-voorzitter Kees de Groot (de branchevereniging van sloopaannemers). ‘Sloopaannemers zijn de grondstoffenleveranciers van de bouw.’ Inmiddels staat circulair slopen bij menig sloopbedrijf op de agenda. Sloopbedrijven erkennen hun veranderende rol.
Circulair slopen biedt kansen
Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) voorspelt dat duurzaamheid en circulariteit bij de sloop in de toekomst een steeds belangrijkere rol gaan spelen. ‘Dit resulteert in meer omzet per gesloopt bouwwerk door de extra handelingen die tijdens de sloop moeten worden verricht’, aldus het EIB in een in 2019 gepubliceerd rapport over de toekomstperspectieven voor de sloop- en asbestverwijderingsbranche.
Het ING Economisch Bureau concludeerde in 2017 al in een onderzoek naar circulair bouwen dat dit vooral kansen biedt voor sloopbedrijven en groothandels. ‘Sloopbedrijven kunnen door slim te slopen profijt hebben van circulair bouwen. Zij kunnen hele bouwdelen uit een slooppand halen door het gebouw te ontmantelen zodat deze hergebruikt kunnen worden. De distributie van deze gebruikte bouwmaterialen geeft nieuwe mogelijkheden voor groothandels. Zij beschikken over een netwerk van aannemers en kunnen zo gebruikte bouwmaterialen opkopen en opnieuw aanbieden.’
Duurzaam slopen; een aantal knelpunten
In het onderzoeksrapport van het EIB naar de toekomstperspectieven voor de sloopbranche worden rondom circulariteit een aantal knelpunten genoemd. ‘Hoogwaardig hergebruik van sloopmaterialen levert extra omzet voor de sloopbranche op, maar ook extra kosten voor de opdrachtgevers’, zo stellen de onderzoekers vast. ‘Vrijwel alle bedrijven zien de hogere kosten als belemmering. Meer dan de helft van de bedrijven zien ook de mismatch tussen vraag en aanbod en regelgeving als een belemmering.’
Volgens Taco van Hoek, directeur van het EIB, is overheidsbeleid nodig om circulariteit rendabel te kunnen maken. ‘Laten we het aan de markt over, dan zal het niet eenvoudig van de grond komen.’
_w1700_h900_1.jpg)
De rol van het materialenpaspoort
Naar verwachting zal in Nederland begin 2022 beslist worden of een materialenpaspoort wettelijk verplicht wordt. Een materialenpaspoort maakt inzichtelijk welke materialen in een gebouw zijn gebruikt en in welke hoeveelheden. Daarnaast bevat het informatie over de kwaliteit van de materialen, de locatie en de financiële en circulaire waarde. Een materialenpaspoort moet het hergebruiken en terugwinnen van materialen bij de sloop of demontage veel eenvoudiger maken.
Een bekend materialenpaspoort is dat van Madaster. Madaster is een onafhankelijk platform dat fungeert als bibliotheek en generator voor materiaalpaspoorten. Het platform is voor iedereen toegankelijk: bedrijven, particulieren en overheden. Alle gebouwen in Nederland kunnen hier geregistreerd worden.
Het platform wil ook infrastructuur op gaan nemen. In samenwerking met Rijkswaterstaat, ProRail en Alliander werkt Madaster aan de opzet van een ‘Madaster Infra leeromgeving’ om te onderzoeken hoe data kan worden ingezet voor een online materialenbibliotheek, die hergebruik sterk moet vereenvoudigen.
Ketensamenwerking is een must
In een tussenstap op weg naar een volledige circulaire economie in 2050 is bepaald dat Nederland in 2030 50% minder primaire grondstoffen moet gebruiken. Een versnelling van innovaties (circulair en modulair bouwen) is daarvoor nodig. Overheden, kennisinstellingen en marktpartijen moeten samenwerken om kennis te vergaren en te delen.
De sector laat al tal van voorbeelden zien van partijen die de krachten bundelen. Zo zoeken sloopbedrijven gerichte samenwerking met elkaar en andere schakels in de bouwketen binnen Insert, dat zich profileert als een marktplaats voor circulair bouwen.
Ook Veras ziet in krachtenbundeling de oplossing om circulair slopen naar een hoger niveau te tillen. De branchevereniging voor sloopaannemers biedt online een kennisbank, inspirerende succesverhalen en een materialenbank.
Tekst: Cynthia Herweijer
