De toekomst van bouwmaterieel gaat richting volledig elektrisch. Niet alleen de dieselmotor lijkt zijn langste tijd te hebben gehad, bij Bobcat doen ze het in de nieuwste rupslader ook zonder hydrauliek. Ook de bijgeleverde aansturing is steeds geavanceerder. Alleen de prijs is nog een drempel.
De compacte rupslader T7X was een hoofdrolspeler op de recente demodagen van Bobcat in het Tsjechische Dobris. Gegadigden stonden in de rij voor een testritje over het campusterrein met de witte krachtpatser met zijn blauwe stroboscopische lichten.
‘Het mooie aan een volledig elektrische machine is dat je letterlijk bij elke werksnelheid full power hebt en maximaal koppel’, vertelt Dennis Agnew van Doosan Bobcat naast de stille en uitstootvrije machine. ‘Je hoeft niet te wachten totdat voldoende vermogen is opgebouwd. Dat is een spectaculair verschil met diesel-hydraulische machines.’
Tranen in de ogen
Ten minste één van de aanwezige machineoperators was zo onder de indruk dat hij het niet droog hield. Na een paar rondjes met de T7X klauterde hij met tranen in de ogen weer uit de cabine.
Veel bouwmachineproducenten die elektrificeren lijken tevreden met vervanging van de dieselmotor door een batterij. Zo niet Bobcat. Dat maakt meteen een dubbele technologische sprong. Behalve het hart van de machine, dat bestaat uit een krachtige, 62-kWh lithiumionbatterij, is ook het aandrijfsysteem volledig elektrisch. ‘Er is vrijwel geen vloeistof in de machine aanwezig, de hele hydrauliek is vervangen door elektrische cilinders en elektrische aandrijfmotoren’, vertelt Joel Honeyman, vicepresident Global Innovation. ‘De enige vloeistof die erin gaat is één liter milieuvriendelijke koelvloeistof.’
Minder onderdelen
Ter vergelijking: in een traditionele machine gaat meer dan tweehonderd liter aan vloeistoffen. Ontbreken van hydrauliek scheelt ook in het aantal machineonderdelen. Dat is ongeveer half zo groot. Er kan dus minder slijten, hetgeen een forse besparing oplevert op onderhoudskosten. De aanvangsinvestering is wel fors hoger: ongeveer driemaal zoveel als een diesel-hydraulisch exemplaar. Eén elektrische cilinder kost al zo’n twintigduizend euro.
De machine is vooralsnog alleen op de Amerikaanse markt verkrijgbaar, de eerste exemplaren worden in Californië verhuurd via verhuurbedrijf Sunbelt Rentals. Honeyman verwacht de Europese marktintroductie in 2023.
Beast Mode
De T7X is ontwikkeld met Moog Construction, een fabrikant van elektrische voertuigen, en kan met een volle batterij zo’n vier uur onafgebroken werken. Dat is meer dan het lijkt, verzekert Agnew, want als je de joysticks loslaat, verbruikt hij geen energie, de motor schakelt volledig uit. De machine verliest geen energie als de operator even overlegt met een collega, want hij draait niet stationair door zoals een dieselmotor. Daarnaast verlaagt het lastgevoelige vermogensbeheersysteem automatisch het vermogen tot het niveau dat voor een taak nodig is.
De T7X heeft ook veel minder last van trillingen dan een traditionele machine en is veel stiller in gebruik, zegt de fabrikant. Een zogenoemde ‘Beast Mode’ zorgt onmiddellijk voor volledig vermogen en koppel. Het is een kwestie van even een knopje indrukken. Dat is handig als je bijvoorbeeld door een grote berg grond graaft. Elektronische bedieningselementen voorkomen automatisch schade bij het werken op volle kracht.
Als een robot
De bediening wordt ook eenvoudiger omdat volledig elektrische machines zich makkelijker laten automatiseren. Ze kunnen daardoor bijna werken ‘als een robot’, vertelt Honeyman. Geavanceerde nieuwe besturingsmogelijkheden zijn overigens ook te vinden op de nieuwe elektrohydraulische minigraafmachine E35 – die inmiddels dezelfde hendels heeft als de lader. ‘We willen dat ál onze machines steeds autonomer kunnen werken’, vertelt Honeyman. ‘Dat is belangrijk met het oog op de arbeidstekorten in de branche. Door verregaande automatisering en met de hulp van geïntegreerde sensoren kunnen onervaren operators makkelijker met onze machines aan de slag.’
Een innovatie is ook de MaxControl-bediening. Die maakt het mogelijk om iedere bouwmachine die is uitgerust met een joystick op afstand te bedienen met een Iphone. Je zet eerst een app op de smartphone, die je vervolgens in een ‘joysticktelefoonhouder’ steekt. De Iphone fungeert vervolgens als afstandsbediening. Het maakt het uitvoeren van tweepersoonstaken door één persoon makkelijk. Een operator hoeft zijn cabine niet uit te komen als hij in zijn eentje goederen in een trailer laadt, hij loopt er gewoon naast. Als de machine buiten bereik van de wifi-controle komt, schakelt de motor automatisch uit.
Dieptebewaking
Voor het vermijden van kabels en nutsleidingen ontwikkelde Bobcat een dieptebewakingssysteem. Drie strategisch geplaatste sensoren zorgen ervoor dat de machine exact de gewenste graafdiepte aanhoudt. Een andere innovatie zorgt voor meer veiligheid bovengronds. Bobcat ontwikkelde daarvoor met specialist Ainstein radarsensoren. Deze rechthoekige blokjes achterop de machine brengen obstakels zoals mensen en andere machines in beeld en kunnen de machine stoppen of de machinist waarschuwen met licht- of geluidssignalen.
Hoe zit het met de langetermijnontwikkeling? Hebben we over tien jaar volledig zelfstandig werkende robotrupsladers en -graafmachines? ‘Voor taken als materiaal verplaatsen of grasmaaien is dat mogelijk’, zegt Honeyman. ‘Maar voor de kunst van het bouwen zal altijd een inbreng van mensen nodig blijven.’
Dobris Campus
De Doosan Bobcat Campus in het Tsjechische Dobris is het hoofdkwartier voor Europa, Midden-Oosten en Afrika van het van oorsprong Amerikaanse bedrijf. Op het terrein zijn ook het innovatiecentrum en het trainingscentrum te vinden. Daarnaast staat er een fabriek die compacte machines produceert voor de wereldwijde markt.
Tekst: Edo Beerda; foto’s: Bobcat
